www.gargangruelandia.fora.pl

Gargangruel

25.11.2014 00:05 Odsłon: 12121 122 Komentuj

Przy mało którym prawie nie majstrowano tak po 1989 roku, jak przy prawie wyborczym. Obowiązywało przez ten czas kilkanaście ordynacji wyborczych, często jednorazowego użytku. Na końcu notki umieściłem ich zestawienie.
Przyznam, że przyczyną zainteresowania się tym tematem było moje zdumienie, kiedy dowiedziałem się, że głos „pusty” traktowany jest za głos nieważny. A zdumienie wzięło się stąd, że w demokracji jest to nieprawdą. Wszyscy, którzy demokracji uczyli się za pierwszej, prawdziwej „Solidarności”, za rzecz oczywistą uznawali, że wyborca ma prawo odmówić oddania głosu, jeśli nie znajdzie kandydata, na którego chciałby głosować. Taki „pusty” głos zawiera w sobie wybór: żaden z proponowanych. Jest to głos ważny.
Jedyny głos nieważny, to taki, który nie zawiera wyboru, czyli wskazuje dwie lub więcej osób na ten sam mandat.
Byłem mężem zaufania w żoliborskiej komisji w czerwcu 1989 i do dziś mam wyniki tamtych wyborów oraz instrukcje wyborcze. Głos „pusty” był głosem ważnym.
Postanowiłem sprawdzić, kiedy pojawiła się zasada nieważności głosu „pustego”, czyli kiedy nastąpiło odstępstwo od demokratycznych zasad gry. Z braku czasu ograniczyłem się tylko do wyborów samorządowych, bo o nich przecież teraz wszyscy mówimy.
Jak można było przypuszczać, w pierwszej ordynacji z 8 marca 1990 roku wszystko się jeszcze zgadza. Głosy bez wyboru są ważne, a protokół wymienia wszystkie rodzaje głosów.
Art. 78. 1. Głos uważa się za nieważny, jeżeli na karcie do głosowania umieszczono znak " x" przy więcej niż jednym nazwisku kandydata.
Art. 78. 3. Jeżeli na karcie do głosowania wyborca nie umieścił znaku "x" przy nazwisku żadnego kandydata jego głos uznaje się za ważny bez dokonania wyboru .
Art. 80. 2. W protokole należy wymienić liczbę :
3) głosów nieważnych ,
4) głosów ważnych,
5) głosów ważnych bez dokonania wyboru,

Następna ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw z dnia 16 lipca 1998 r., czyli z czasów koalicji AWS-UW, wprowadza zasadę nieważności dla głosów „pustych”.
Nie będę podawał numeru artykułu, gdyż ten sam tekst pojawia się trzykrotnie, dla trzech rodzajów rad: gminnych, powiatowych i wojewódzkich.
2. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak
„×” w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów
z różnych list lub nie postawiono tego znaku w kratce z lewej strony obok
nazwiska żadnego kandydata z którejkolwiek z list.
4. Jeżeli znak „×” postawiono w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub
większej liczby kandydatów, ale z tej samej listy, głos uznaje się za ważny i oddany
na wskazaną listę z przyznaniem pierwszeństwa do uzyskania mandatu temu
kandydatowi, przy którego nazwisku znak „×” jest umieszczony w pierwszej
kolejności.

Jak widać wprowadzono dwie istotne zmiany. Po pierwsze głos „pusty” uznano za nieważny, ale głos nieważny, bo na dwóch lub więcej kandydatów z jednej listy (typowy i „czysty” brak wyboru) uznano za ważny i przypisano go kandydatowi umieszczonemu wyżej w „porządku dziobania”.
Jednak utrzymano zasadę specyfikowania głosów nieważnych. Może kogoś ruszyły resztki demokratycznego sumienia.

W zestawieniu wymienia się odpowiednio liczby:
4) kart nieważnych;
5) kart ważnych;
6) głosów nieważnych, z podaniem przyczyny ich nieważności;

Powie ktoś, że to nie są ważne zmiany. Przecież „pusty” głos nie ma wpływu na wynik wyborów i nie jest istotne, czy potraktujemy go za ważny, czy nieważny.
Wbrew pozorom jest to zmiana bardzo istotna, bo osoba nie dokonująca wyboru spośród wskazanych kandydatów, traktowana była poważnie. Po uznaniu takiego głosu za nieważny zostawała włączona w grono osób albo nie umiejących sobie poradzić z trudami głosowania, albo programowo antysystemowych, albo mających wszystko gdzieś. Z drugiej strony, uznanie ewidentnie nieważnego głosu za ważny, obniżało powagę wyborów. Trudno jest wytłumaczyć dlaczego dwa „krzyżyki” na dwóch listach to be, a dwa na tej samej to już cacy. Widać tu skutki partyjniackiego myślenia. Nieważny człowiek na liście, ważna lista!
Psucie demokracji zaczęło się, ale nadal było wiadomo dlaczego głos jest nieważny i jaki jest rozkład tych nieważnych głosów.
Nie jest tajemnicą, że przy takim podejściu do wyborców, jako do dostarczycieli głosów dla LIST, wielu się na wybory zaczęło wypinać. Ilość głosów nieważnych rosła.
Nie wiem kto i kiedy pierwszy się zorientował, że taki system wyborczy stwarza okazję do jego „moderowania” na pewną, niewielką skalę zaprzyjaźnionej komisji obwodowej lub choćby kilku jej członków. Zapewne było to na wsi, bo tam ludzie mają więcej do zyskania albo stracenia niż w mieście. Możliwość poprawienia sobie wyniku poprzez dostawienie kilku krzyżyków na „pustych” kartach albo pogorszenia wyniku „wroga” przez dostawienie kilku krzyżyków na „jego” karcie, albo i jedno, i drugie, nie jest zbyt trudna do zauważenia. Dostrzegło to zapewne wielu, choć nie wszyscy, którzy to dostrzegli mogli, umieli lub chcieli z tego skorzystać. Wielu jednak chciało i umiało. I mogło.
Ten proceder, lokalnie i zapewne na niezbyt wielką skalę trwał sobie aż do 2010 roku, kiedy został „odkryty” jako poważny wyborczy „atut”. Wiązało się to z pilotażowym wprowadzeniem „broszury wyborczej” zamiast karty wyborczej. Trudno jest udowodnić, że „ktoś” świadomie chciał ułatwić stawianie dodatkowych krzyżyków, bo na takiej, nawet dużej „płachcie” wyborczej, to jednak inny kolor długopisu bardziej się rzuca w oczy, niż na kilku czy kilkunastu oddzielnych kartkach zszytych razem, aby trudniej było porównać dwie ze sobą. A może intencje były dobre, ale zostały użyte do wybrukowania „piekła” wyborczego. W każdym razie, mapy zestawione przez profesora Śleszyńskiego wskazują – nawet ślepym – że coś z tym Mazowszem było inaczej, niż z resztą kraju.
Największy odsetek w Polsce głosów nieważnych z powodu dostawienia krzyżyków, spektakularne sukcesy PSL, liczne pomówienia o fałszowanie wyborów, stanowczy odpór dawany tym pomówieniom przez sądy. Pamiętamy wszyscy jak to wyglądało.
Sprawa ewidentnie „śmierdziała”.
Polska koalicja rządowa poradziła sobie jednak z tym zagrożeniem dla spokojnego i godnego przeprowadzania „święta demokracji”, jakim są niewątpliwie wybory, kierowane z „tabernakulum demokracji” przez PKW.
JUŻ PO wyborach 2010 roku wprowadzono Kodeks wyborczy obejmujący ordynacje dla wszystkich wyborów. I tam czytamy:
Art. 227.
§ 2. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak „×” w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów z różnych list kandydatów albo nie postawiono tego znaku w kratce z lewej strony obok nazwiska żadnego kandydata z którejkolwiek z list, z zastrzeżeniem § 4.
§ 4. Jeżeli na karcie do głosowania znak „×” postawiono w kratce z lewej strony wyłącznie obok nazwiska kandydata z jednej tylko listy kandydatów, a nazwisko tego kandydata zostało z tej listy skreślone, to głos taki uznaje się za ważny i oddany na tę listę.
§ 5. Jeżeli na karcie do głosowania znak „×” postawiono w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów z tej samej listy kandydatów, to głos taki uważa się za głos ważnie oddany na wskazaną listę kandydatów z przyznaniem pierwszeństwa do uzyskania mandatu kandydatowi na posła, którego nazwisko na tej liście umieszczone jest w pierwszej kolejności.
Art. 228.
§ 1. Ustalając wyniki głosowania w obwodzie, obwodowa komisja wyborcza oblicza liczbę
4) kart wyjętych z urny, w tym:
a) kart nieważnych,
b) kart ważnych;
5) głosów nieważnych;
Teraz już żaden Śleszyński nie pokaże żadnej mapki, bo niby skąd weźmie do niej dane. Gdybanie czego było więcej, pustych kartek czy zakrzyżykowanych broszurek, nie będzie spędzało snu z oczu przyszłym historykom, bo wraz ze spaleniem kart wyborczych, pole do dowolnych spekulacji zostanie otwarte.
Ciekaw tylko jestem, czy kiedy ilość głosów nieważnych przekroczy 100% będzie się jeszcze komu chciało śmiać.

Zestawienie dotychczasowych ordynacji wyborczych od 1989 roku.
Wybory parlamentarne
a) Wybory do Sejmu:
1. Ustawa z dnia 7 IV 1989 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji na lata 1989–1993 – (Dz. U. Nr 19, poz. 102)
Zastosowana 4 i 18 czerwca 1989 r.
2. Ustawa z dnia 28 czerwca 1991 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 59, poz. 252).
Zastosowana 27 października 1991 r.
3. Ustawa z dnia 28 maja 1993 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 45, poz. 205).
Zastosowana 19 września 1993 r. i 21 września 1997 r.
4. Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. Nr 46, poz. 499.
Zastosowana 23 września 2001 r., 25 września 2005 r. i 21 października 2007 r.
5. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy, Dz.U. 2011 nr 21 poz. 112.
Zastosowana 9 października 2011 r.
b) Wybory do Senatu
1. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Ordynacja wyborcza do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 19, poz. 103).
Zastosowana 4 i 18 czerwca 1989 r.
2. Ustawa z dnia 10 maja 1991 r. – Ordynacja wyborcza do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 54, poz. 224)
Zastosowana 27 października 1991 r.,19 września 1993 r. i 21 września 1997 r.
3. Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. Nr 46, poz. 499.
Zastosowana 23 września 2001 r., 25 września 2005 r. i 21 października 2007 r.
4. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy, Dz.U. 2011 nr 21 poz. 112.
Zastosowana 9 października 2011 r.
c) Wybory do Parlamentu Europejskiego
1. Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. – Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz. U. Nr 25, poz. 219).
Zastosowana 13 czerwca 2004 r. i 7 czerwca 2009 r.
2. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy, Dz.U. 2011 nr 21 poz. 112.
Zastosowana 25 maja 2014 r.
Wybory prezydenckie
1. Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 67, poz. 398)
Zastosowana 25 listopada i 5 grudnia 1990 r., 5 i 19 listopada 1995 r., 8 października 2000 r., 9 i 23 października 2005 r. oraz 4 i 18 lipca 2010 r.

Wybory samorządowe
a) Wybory do rady gminy
1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 - Ordynacja wyborcza do rad gmin (Dz. U. Nr 16, poz. 96).
Zastosowana 25 maja 1990 r. i 19 czerwca 1994 r.
b) Wybory do rady gminy, rady powiatu, sejmiku wojewódzkiego
2. Ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. Nr 95, poz. 602).
Zastosowana 11 października 1998 r., 27 października 2002 r., 12 listopada 2006 r. i 21 listopada 2010 r.
3. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy, Dz.U. 2011 nr 21 poz. 112.
Zastosowana 16 listopada 2014 r.
c) Wybory wójta, burmistrza, prezydenta miasta
1. Ustawa z dnia 20 czerwca 2002r. – Ustawa o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984).
Zastosowana 27 października 2002 r., 12 listopada 2006 r. i 21 listopada 2010 r.
2. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy, Dz.U. 2011 nr 21 poz. 112.
Zastosowana 16 listopada 2014 r.